संस्कृत प्रश्नोत्तरी (1 से 200 Questions)
१. 'न ब्राह्मणः अब्राह्मणः' अत्र समासविधायकं सूत्रमस्ति ?
क. नञ्
ख. विशेषणं विशेष्येण बहुलम्
ग. बहुलम्
घ. सह सुपा
२. 'नियतोपस्थितिक' किम् ?
क. हेतु
ख. कर्ता
ग. प्रातिपदिकार्थ
घ. वचन
३. 'हीनता' इत्यत्र प्रकृति-प्रत्ययः किमस्ति ?
क. हीन + ता
ख. हीन + ठक्
ग. हीन + त्व
घ. हीन + तल्
४. 'साप्ताहिकः' इत्यत्र प्रकृति-प्रत्ययः किम् ?
क. सप्ता + हिक
ख. सप्ताह + ठक्
ग. सप्ताह + इक्
घ. किमपि न
५. 'दो' (2) इत्ययस्य नपुंसकलिङ्गे भवति ?
क. द्वे
ख. द्वौ
ग. द्वा
घ. द्वि
६. 'दुह' धातोः लट् लकार मध्यमपुरुष एकवचने किं रुपं भविष्यति ?
क. दुहन्ति
ख. दोग्धि
ग. दुग्धः
घ. धोक्षि
७. महर्षिवाल्मीकिना रामायणं वर्णितम् ?
क. किष्किन्धाकाण्डं यावत्
ख. सुन्दरकाण्डं यावत्
ग. युद्धकाण्डं यावत्
घ. उत्तरकाण्डं यावत्
८. 'न धर्मवृद्धेषु वयः समीक्ष्यते' सूक्तिरियं केन रचिता ?
क. भासेन
ख. कालिदासेन
ग. व्यासेन
घ. भवभूतिना
९. "स वर्णिलिङ्गी विदितः समाययौ ।
युधिष्ठिरं द्वैतवने वनेचरः" इत्यत्र 'वर्णिलिङ्गी' शब्दस्य कः अर्थः ?
क. ब्रह्मचारी
ख. किरातः
ग. देवयोनि विशेषः
घ. विपरीतलिङ्गधारी
१०. 'न्याय्यात् पथः प्रविचलन्ति' वाक्यमिदं लोट्लकारे परिवर्तयत् ?
क. न्याय्यात् पथः प्रविचलिष्यति
ख. न्याय्यात् पथः प्रविचलेत्
ग. न्याय्यात् पथः प्रविचलन्तु
घ. न्याय्यात् पथः अविचलत्
उत्तर :- 1-क, 2-ग, 3-घ, 4-ख, 5-क,
6-घ, 7-ग, 8-ख, 9-क, 10-ग
११. ऋग्वेदस्य प्रारम्भिकं सूक्तमस्ति ?
क. इन्द्रसूक्तम् ख. अग्निसूक्तम् √
ग. सोमसूक्तम् घ. विष्णुसूक्तम्
१२. ऋग्वेदे इन्द्रस्य स्वतन्त्र-सूक्तानि सन्ति ?
क. ५५०
ख. ३५०
ग. २५०√
घ. १५०
१३. रहस्य शब्दस्य अभिप्रायम् अस्ति ?
क. ब्रह्मविद्या √
ख. अविद्या
ग. विद्या
घ. शाण्डिल्यविद्या
१४. आधारः कतिविधः भवति ?
क. द्विविधः
ख. त्रिविधः√
ग. चतुर्विधः
घ. पञ्चविधः
१५. "पस्पशा" इति शब्दस्य अर्थः अस्ति ?
क. प्रस्तावः
ख. अंगविकारः
ग. पशूनां समूहः
घ. प्रस्तावना √
१६. प्रथमपुरुषैकवचनस्य आत्मनेपदस्य प्रत्ययः कः ?
क. तिप्
ख. झि
ग. त √
घ. मिप्
१७. कौटिल्य अर्थशास्त्रं कति अधिकरणेषु विभक्तमस्ति ?
क. ५
ख. १०
ग. १२
घ. १५ √
१८. भट्टलोल्लटस्य रससिद्धान्तमस्ति ?
क. उत्पत्तिवादः√
ख. अनुमितिवादः
ग. भुक्तिवादः
घ. अभिव्यक्तिवादः
✅
१९. आकारदृष्ट्या पुराणेषु ........विशालतमं पुराणमस्ति ?
क. वराहपुराणम्
ख. स्कन्दपुराणम् √
ग. वामनपुराणम्
घ. नारदपुराणम्
२०. अखिलशरीरवर्ती वायुर्विद्यते ?
क. प्राणः
ख. अपानः
ग. उदानः
घ. व्यानः √
२१. दुःखत्रयाणामैकान्तिकमात्यन्तिकं च निवृतिः कथ्यते ?
क. वैराग्य-प्राप्तिः
ख. कैवल्य-प्राप्तिः √
ग. विपर्यय-प्राप्तिः
घ. तुष्टिः
२२. 'गवाम् अक्षि इव' इत्यत्र समस्तपदमस्ति ?
क. गवाक्षी
ख. गवाक्षा
ग. गवाक्षम्
घ. गवाक्षः √
२३. दीपशिखा कालिदासस्य उपाधिः यस्य श्लोकस्य रचनायां प्राप्तवान ?
क. संचारिणी दीपशिखेव रात्रौ .......√
ख. क्व सूर्यप्रभवो वंशः ..........
ग. वागर्थाविव सम्पृक्तौ .........
घ. उत्फुल्लस्थलनलिनीवनादुष्मा ........
२४. 'सारे जहां से अच्छा' इति गीतस्य रचयिता कः ?
क. रविन्द्र नाथ टैगोरः
ख. इकबालः √
ग. बंकिमचन्द्र चटर्जी
घ. प्रेमचन्दः
२५. राष्ट्रीय शैक्षिक अनुसन्धान एवं प्रशिक्षण परिषद (NCERT) इत्यस्य गठनं कदा अभवत् ?
क. सितम्बर 1961 √
ख. अगस्त 1965
ग. दिसम्बर 1962
घ. मार्च 1961
२६. "सः जलं पिबति" निम्नलिखित- वाक्यस्य वाच्यपरिवर्तनं किं भविष्यति ?
क. तेन जलं पीयते । √
ख. तेन जलः पीयते ।
ग. तेन जलं पिबति ।
घ. तेन जलं पितम् ।
२७. सांख्यदर्शनस्य प्रमुखं सिद्धान्तमस्ति ?
क. सत्कार्यवादः √
ख. असत्कार्यवादः
ग. क्षणिकवादः
घ. शून्यवादः
२८. रक्षोहागमलघ्वसन्देहाः इति किम् ?
क. व्याकरणस्यानुषङ्गिकप्रयोजनम्
ख. व्याकरणस्य लक्षणम्
ग. व्याकरणस्य प्रधानप्रयोजनम् √
घ. कोऽपि न
२९. "यज्जाग्रतो दूरमुदैति देवं" इति मन्त्रेण सम्बद्धः सूक्तविशेषः कः ?
क. हिरण्यगर्भसूक्तम्
ख. शिवसंकल्पसूक्तम् √
ग. आप्रीसूक्तम्
घ. नासदीयसूक्तम्
३०. ऊँकार ब्रह्म-विवेचकः उपनिषद्ग्रन्थः कः ?
क. केनोपनिषद्
ख. ईशावास्योपनिषद्
ग. माण्डूक्योपनिषद् √
घ. कठोपनिषद्
३१. अथर्ववेदस्य ऋत्विकः कः ?
क. होता
ख. उदगाता
ग. अध्वर्यु
घ. ब्रह्मा √
३२. आकारदृष्ट्या पुराणेषु ........विशालतमं पुराणमस्ति ?
क. वराहपुराणम्
ख. स्कन्दपुराणम् √
ग. वामनपुराणम्
घ. नारदपुराणम्
३३. मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः ।
यत्क्रौंचमिथुनादेकमवधीः काममोहितम् ।।
अनेन कस्य काव्यस्य सछत्रपातः जातः ?
क. महाभारतस्य
ख. रामायणस्य √
ग. वेदस्य
घ. रघुवंशस्य
३४. "पञ्चीकरणम्" कस्य दर्शनस्य प्रधान: विषय:?
क.न्यायस्य
ख.वैशेषिकस्य
ग.वेदान्तस्य √
घ.सांख्यस्य
३५. समासे प्रथमानिर्दिष्टम् उपसर्जनं कुत्र प्रयोक्तव्यम् ?
क. पूर्वम् √
ख. अन्ते
ग. मध्ये
घ. यथेच्छम्
३६. साहित्यदर्पणे लक्षणायाः कति भेदाः स्वीकृताः ?
क. षड्
ख. षोडश
ग. अशीतिः √
घ. नव
३७. भाषाविज्ञानदृष्ट्या अर्धस्वरः कः ?
क. श
ख. य √
ग. च
घ. ट
३८. तव..........नम:। रिक्तस्थानपूर्तिं करोतु ।
(रिक्तस्थान पूर्ति कीजिए ।)
क. पितरम्
ख. पितृन्
ग. पित्रे √
घ. पितु:
३९. वृश्चिकराशेः स्वामी कः ग्रहः ?
क. मंगलः √
ख. शनि:
ग. बुध:
घ. शुक्र:
४०. ज्योतिषशास्त्रं कतिविधम् ?
क. द्विविधम्
ख.चतुर्विधम्
ग.सप्तविधम्
घ. त्रिविधम् √
४१. ज्योतिषानुसारं प्रथमः वासरः कः ?
क. मंगलवार:
ख. रविवासरः√
ग. गुरुवार:
घ. शुक्रवार:
४२. शून्यस्य आविष्कारकः कः ?
क. वराहमिहिर:
ख. न्यूटन:
ग. गेलिलियो
घ. आर्यभट्टः√
४३. बृहस्पतेः नीचराशिः का ?
क. मीनराशि:
ख. मकरराशि:√
ग. मेषराशि: घ. मिथुनराशि:
४४. ताराग्रहाः कति ?
क. ५ √
ख. ३
ग. ६
घ. ९
४५. एतस्मिन् वर्षे विश्वसम्मेलनम् कदा कुत्र च जायते ?
क. नवम्बरमासे प्रयागराजे
ख. दिसम्बरमासे देहल्याम्
ग. नवम्बरमासे देहल्याम् √
घ. दिसम्बरमासे प्रयागराजे
४६. कृष्णपक्षस्य अन्तिमा तिथिः का ?
क. अमावस्या √
ख. पूर्णिमा
ग. सप्तमी
घ. एकादशी
४७. संस्कृतभारत्याः अखिलभारतीयसंघटनमन्त्रिणः नाम किम् ?
क. चमू कृष्ण शास्त्री
ख. चान्दकिरण सालूजा
ग. डॉ.भक्तवत्सल
घ. श्रीदिनेश कामतमहोदयः√
४८. हरियाणासर्वकारस्य संस्कृतविश्वविद्यालयस्य नाम केन ऋषि नाम्ना सम्बद्धः ?
क. महर्षि नारद:
ख. ऋषि वशिष्ठ:
ग. ऋषि गौतम:
घ.महर्षि वाल्मीकि: √
४९. महर्षिवाल्मीकिसंस्कृत-विश्वविद्यालयस्य संस्थापकः कुलपतिः कः ?
क. डॉ.श्रेयांशद्विवेदी*
ख. प्रो. रमेश पाण्डेयः
ग. प्रो.राजाराम शुक्लः
घ. प्रो. जगदीशः
५०. अग्निः देवता केन सम्बोधनेन सम्बोधितः ?
क. ऋषिः
ख. होता√
ग. वक्ता
घ. उद्गाता
५१. "केनषितं पतति" इति मन्त्रांशेन प्रारभ्यते ?
क. ईशावास्योपनिषद्
ख. कठोपनिषद्
ग. प्रश्नोपनिषद्
घ. केनोपनिषद् √
५२. वार्तिककारः कः ?
क. पाणिनिः
ख. पतञ्जलिः
ग. कात्यायनः √
घ. वरदराजः
५३. 'कृदतिङ्' इति सूत्रेण का संज्ञा भवति ?
क. तिङ्
ख. तङ्
ग. कृत् √
घ. प्रातिपदिक
५४. न प्रकृतिः न विकृतिः ?
क. पुरुषः √
ख. प्रकृतिः
ग. इन्द्रियाणि
घ. तन्मात्राणि
५५. प्रकरण-ग्रन्थः अस्ति ?
क. काव्यप्रकाशः
ख. न्यायसूत्रम्
ग. अभिज्ञानशाकुन्तलम्
घ. वेदान्तसारः √
५६. पञ्चशतसर्गात्मकं काव्यमस्ति ?
क. महाभारतम्
ख. रामायणम् √
ग. नैषधीयचरितम्
घ. बालरामायणम्
५७. किरातार्जुनीयस्य प्रारम्भिकः शब्दः अस्ति ?
क. श्री √
ख. द्रौपदी
ग. लक्ष्मी
घ. किरातः
५८. गत सप्ताहे अरुणाचल प्रदेशे प्रथम हिन्दी समाचार पत्रस्य प्रारम्भः अभवत् तस्य समाचारपत्रस्य नाम किम् ?
क. अरुण भूमि √
ख. संस्कृतसुमेधा
ग. हिन्दी अरुण
घ. हिन्दी समाचार
५९. प्रश्नोपनिषदि प्रश्नकर्तारः ऋषयः कति ?
क. ०५
ख. ०६ √
ग. ०७
घ. ०८
६०. कस्य वेदस्य किमपि आरण्यकं नास्ति ?
क. ऋग्वेदस्य
ख. यजुर्वेदस्य
ग. सामवेदस्य
घ. अथर्ववेदस्य √
६१. कठोपनिषदि कति अध्यायाः सन्ति ?
क. २ √
ख. ४
ग. ६
घ. ८
६२. मा गृधः ...............स्विद्धनम् ।
क. तस्य
ख. कस्य √
ग. यस्य
घ. सर्वस्य
६३. 'पृथग्विनानाभिः' इत्यनेन का विभक्तिः न भवति ?
क. चतुर्थी √
ख. तृतीया
ग. द्वितीया
घ. पञ्चमी
६४. खर् वर्णाः भवन्ति ?
क. संवाराः नादाश्च
ख. संवाराः घोषाश्च
ग. श्वासाः अघोषाश्च √
घ. अल्पप्राणाः महाप्राणाश्च
६५. वेदान्तसारस्य रचयिता सदानन्दस्य गुरुः कः आसीत् ?
क. रमानन्दः
ख. दयानन्दः
ग. अद्वयानन्दः √
घ. द्वयानन्दः
६६. आकारदृष्टया पुराणेषु विशालतमं पुराणमस्ति ?
क. वराहपुराणम्
ख. स्कन्दपुराणम् √
ग. वामनपुराणम्
घ. नारदपुराणम्
६७. 'आज्ञा गुरुणामविचारणीया' इति कस्य मतम् ?
क. बाणभट्टस्य
ख. कालिदासस्य √
ग. दण्डिनः
घ. अश्वघोषस्य
६८. स्यामः कस्य धातोः रुपमस्ति ?
क. अस् धातोः √
ख. गम् धातोः
ग. कृ धातोः
घ. भू धातोः
६९. लृतुलसानां किं स्थानम् ?
क. तालुः ख. दन्ताः √
ग. मूर्धा घ. मुखम्
७०. वेदकालनिरुपणे कस्तावत् ज्योतिषमवलम्बते ?
क. वेबरः
ख. बालगंगाधरतिलकः √
ग. मैक्समूलरः
घ. विण्टरनित्सः
७१. अखिलशरीरवर्ती वायुः विद्यते ?
क. उदानः
ख. अपानः
ग. प्राणः
घ. व्यानः √
७२. क्तक्तवतु प्रत्ययोः का संज्ञा ?
क. निष्ठा √
ख. गुण
ग. धि
घ. स्त्री
७३. उत्तररामचरितेsङ्गी रसः कः ?
क. वीररसः
ख. श्रृंगाररसः
ग. करुणरसः √
घ. हास्यरसः
७४. नाटिकाऽस्ति ?
क. अभिज्ञानशाकुन्तलम्
ख. वेणीसंहारः
ग. मृच्छकटिकम्
घ. रत्नावली √
७५. महाकाव्ये न्यूनतमः कति सर्गाः भवन्ति ?
क. अष्ट √
ख. दश
ग. विंशतिः
घ. पञ्चदश
७६. वाच्यार्थप्रतिपादिका शक्तिर्भवति ?
क. लक्षणा
ख. व्यञ्जना
ग. अभिधा √
घ. तात्पर्या
७८. प्रतिवर्षे भारते 'सशस्त्र सेना झण्डा दिवसः' अस्मिन् दिने आयोज्यते ?
क. ७ दिसम्बरे √
ख. ८ दिसम्बरे
ग. ९ दिसम्बरे
घ. १० दिसम्बरे
७९. 'पृथग्विनानाभिः' इत्यनेन का विभक्तिः न भवति ?
क. चतुर्थी √
ख. तृतीया
ग. द्वितीया
घ. पञ्चमी
८०. खर् वर्णाः भवन्ति ?
क. संवाराः नादाश्च
ख. संवाराः घोषाश्च
ग. श्वासाः अघोषाश्च √
घ. अल्पप्राणाः महाप्राणाश्च
८१. वेदस्य नेत्रमस्ति ?
क. ज्योतिषम् √
ख. छन्दः
ग. व्याकरणम्
घ. निरुक्तम्
८२. शतपथब्राह्मणमस्ति ?
क. ऋग्वेदस्य
ख. शुक्लयजुर्वेदस्य √
ग. कृष्णयजुर्वेदस्य
घ. सामवेदस्य
८३. नचिकेतसः पितुर्नामः आसीत् ?
क. वाजस्रवा √
ख. श्वेतकेतुः
ग. जाबालिः
घ. याज्ञवल्क्यः
८४. अद्वेतवेदान्ते जीवब्राह्मणोः स्वरुपम् ?
क. जीव एव ब्रह्म √
ख. जीव एव अज्ञानम्
ग. जीव एव ईश्वरः
घ. जीव एव पुरुषः
८५. परार्थानुमाने अवयवाः सन्ति ?
क. त्रयः
ख. सप्त
ग. अष्ट
घ. पञ्च √
८६. अदेङ् .........?
क. प्रातिपदिकम्
ख. पदम्
ग. गुणः √
घ. अपृक्तम्
८७. शुकनासोपदेशः वर्तते ?
क. अभिज्ञानशाकुन्तले
ख. कादम्बर्याम् √
ग. हर्षचरिते
घ. दशकुमारचरिते
८८. सर्गबन्धो भवति ?
क. नाटकम्
ख. गद्यकाव्यम्
ग. पद्यकाव्यम्
घ. महाकाव्यम् √
८९. वाच्यार्थप्रतिपादिका शक्तिर्भवति ?
क. लक्षणा
ख. व्यञ्जना
ग. अभिधा √
घ. तात्पर्या
९०. महाकाव्ये न्यूनतमः कति सर्गाः भवन्ति ?
क. अष्ट √
ख. दश
ग. विंशतिः
घ. पञ्चदश
९१. ऋषयोमन्त्रदृष्टारः न तु .............।
क. भ्रातरः
ख. सृष्टारः√
ग. रचनाकारः
घ. ईश्वरः
९२. यास्कमते कति पदजातानि सन्ति ?
क. पञ्च
ख. त्रीणि
ग. चत्वारि √
घ. सप्त
९३. अधोनिर्दिष्टेषु अवैदिकं शास्त्रं किमस्ति ?
क. न्यायशास्त्रम्
ख. योगशास्त्रम्
ग. वैशेषिकम्
घ. जैनदर्शनम् √
९४. सादृश्यज्ञानं करणम् ?
क. उपमितेः √
ख. अनुमितेः
ग. शाब्दबोधस्य
घ. चाक्षुषप्रत्यक्षस्य
९५. 'द्विमूर्द्धः' इत्यत्र कः समासः ?
क. द्विगुः
ख. द्वन्द्वः
ग. बहुव्रीहिः √
घ. अव्ययीभावः
९६. 'श्रीः' इत्यत्र कस्मिन्नर्थे प्रथमा ?
क. प्रातिपदिकार्थमात्रे √
ख. परिमाणमात्रे
ग. लिङ्गमात्रे
घ. वचनमात्रे
९७. स्वप्नवासवदत्तनाटकस्य स्वप्नाङ्कः कः ?
क. पञ्चमः √
ख. प्रथमः
ग. चतूर्थः
घ. तृतीयः
९८. सर्गसंख्यानुसारम् आरोहक्रमेण समीचीनं क्रमं चिनुत ?
क. किरात्तार्जुनीयम्, शिशुपालवधम्, रघुवंशम्, कुमारसम्भवम्
ख. रघुवंशम्, किरात्तार्जुनीयम्, कुमारसम्भवम्, शिशुपालवधम्
ग. किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, कुमारसम्भवम्, शिशुपालवधम्
घ. कुमारसम्भवम्, किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, शिशुपालवधम् √
९९. आधारः कतिविधः भवति ?
क. द्विविधः
ख. त्रिविधः √
ग. चतुर्विधः
घ. पञ्चविधः
१००. "पस्पशा" इति शब्दस्य अर्थः अस्ति ?
क. प्रस्तावः
ख. अंगविकारः
ग. पशूनां समूहः
घ. प्रस्तावना √
१०१. ऋषयोमन्त्रदृष्टारः न तु .............।
क. भ्रातरः
ख. सृष्टारः √
ग. रचनाकारः
घ. ईश्वरः
१०२. यास्कमते कति पदजातानि सन्ति ?
क. पञ्च
ख. त्रीणि
ग. चत्वारि√
घ. सप्त
१०३. अधोनिर्दिष्टेषु अवैदिकं शास्त्रं किमस्ति ?
क. न्यायशास्त्रम्
ख. योगशास्त्रम्
ग. वैशेषिकम्
घ. जैनदर्शनम् √
१०४. सादृश्यज्ञानं करणम् ?
क. उपमितेः√
ख. अनुमितेः
ग. शाब्दबोधस्य
घ. चाक्षुषप्रत्यक्षस्य
१०५. 'द्विमूर्द्धः' इत्यत्र कः समासः ?
क. द्विगुः
ख. द्वन्द्वः
ग. बहुव्रीहिः √
घ. अव्ययीभावः
१०६. 'श्रीः' इत्यत्र कस्मिन्नर्थे प्रथमा ?
क. प्रातिपदिकार्थमात्रे
ख. परिमाणमात्रे
ग. लिङ्गमात्रे ✔️
घ. वचनमात्रे
१०७. स्वप्नवासवदत्तनाटकस्य स्वप्नाङ्कः कः ?
क. पञ्चमः √
ख. प्रथमः
ग. चतूर्थः
घ. तृतीयः
१०८. सर्गसंख्यानुसारम् आरोहक्रमेण समीचीनं क्रमं चिनुत ?
क. किरात्तार्जुनीयम्, शिशुपालवधम्, रघुवंशम्, कुमारसम्भवम्
ख. रघुवंशम्, किरात्तार्जुनीयम्, कुमारसम्भवम्, शिशुपालवधम्
ग. किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, कुमारसम्भवम्, शिशुपालवधम्
घ. कुमारसम्भवम्, किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, शिशुपालवधम् √
१०९. आधारः कतिविधः भवति ?
क. द्विविधः
ख. त्रिविधः √
ग. चतुर्विधः
घ. पञ्चविधः
११०. "पस्पशा" इति शब्दस्य अर्थः अस्ति ?
क. प्रस्तावः
ख. अंगविकारः
ग. पशूनां समूहः
घ. प्रस्तावना √
१११. श्वेतकेतु आरुणेयस्य दार्शनिक-संवादः ............अस्ति ।
क. तैत्तिरीयोपनिषदि
ख. बृहदारण्यकोपनिषदि ✔️
ग. कठोपनिषदि
घ. ईशावास्योपनिषदि
११२. तैत्तिरीयोपनिषदि वल्लयः ..............विभक्ताः सन्ति ?
क. खण्डेषु
ख. अध्यायेषु√
ग. अनुवाकेषु
घ. प्रपाठकेषु
११३. यास्कमते आख्यातस्य लक्षणमस्ति ?
क. धातुप्रधानम्
ख. सत्वप्रधानम्
ग. उपसर्गप्रधानम्
घ. भावप्रधानम् ✔️
११४. 'अन्तरा-अन्तरेण युक्ते' इत्यनेन का विभक्तिः ?
क. द्वितीया ✔️
ख. तृतीया
ग. चतुर्थी
घ. पञ्चमी
११५. शब्दानुशासने प्रातिपदिकसंज्ञाविधायकानि कति सूत्राणि सन्ति ?
क. ०४ √
ख. ०३
ग. ०२
घ. ०१
११६. महाभारतस्य अष्टादश पर्वसु ..........नास्ति ?
क. अश्वमेधापर्व
ख. शल्यपर्व
ग. द्रोणपर्व
घ. अश्वत्थामापर्व ✔️
११७. 'श्रीः' इत्यत्र कस्मिन्नर्थे प्रथमा ?
क. प्रातिपदिकार्थमात्रे √
ख. परिमाणमात्रे
ग. लिङ्गमात्रे
घ. वचनमात्रे
११८. स्वप्नवासवदत्तनाटकस्य स्वप्नाङ्कः कः ?
क. पञ्चमः √
ख. प्रथमः
ग. चतूर्थः
घ. तृतीयः
११९. 'जलाष' इति विशेषणमस्ति ?
क. वरुणस्य
ख. अश्विनौः
ग. रुद्रस्य √
घ. सोमस्य
१२०. सदसद्भ्यामनिर्वचनीयं किम् ?
क. अज्ञानम् √
ख. ईश्वरः
ग. जीवः
घ. ब्रह्म
१२१. न्यायशास्त्रे साहचर्यनियम-शब्देन किमुच्यते ?
क. उपाधिः
ख. व्यातिः √
ग. सन्निकर्षः
घ. अपवर्गः
१२२. एकाल् प्रत्ययः ?
क. विभाषा
ख. निष्ठा
ग. गतिः
घ. अपृक्तम् √
१२३. वर्णव्यवस्थां समुचितक्रमेण चिनुत ?
क. ब्राह्मणः, वैश्यः, क्षत्रियः, शूद्रः ।
ख. ब्राह्मणः, क्षत्रियः, वैश्यः, शूद्रः । √
ग. क्षत्रियः, वैश्यः, शूद्रः, ब्राह्मणः ।
घ. ब्राह्मणः, क्षत्रियः, शूद्रः, वैश्यः ।
१२४. 'न तितिक्षा सममस्ति साधनम्' इदं वाक्यमस्ति ?
क. किरात्तार्जुनीये √
ख. शिशुपालवधे
ग. बुद्धचरिते
घ. मेघदूते
१२५. रत्नावली अस्ति ?
क. नाटकम्
ख. प्रकरणम्
ग. कथा
घ. नाटिका √
१२६. आत्मस्थः परस्थश्चेति द्विविधो रसः ?
क. अद्भूतः
ख. हास्यः √
ग. भयानकः
घ. करुणः
१२७. "सः जलं पिबति" निम्नलिखित- वाक्यस्य वाच्यपरिवर्तनं किं भविष्यति ?
क. तेन जलं पीयते । √
ख. तेन जलः पीयते ।
ग. तेन जलं पिबति ।
घ. तेन जलं पितम् ।
१२८. प्रथमपुरुषैकवचनस्य आत्मनेपदस्य प्रत्ययः कः ?
क. तिप् √
ख. झि
ग. त
घ. मिप्
१२९. उरुगायः कस्य वैदिकदेवस्य विशेषणमस्ति ?
क. मरुतः
ख. अग्नेः
ग. इन्द्रस्य
घ. विष्णोः √
१३०. छन्दःशास्त्रम् इत्यस्य प्रणेता कः ?
क. पिंगलः √
ख. यास्कः
ग. लगधः
घ. पाणिनिः
१३१. वेदान्तानुसारं लिङ्गशरीरस्य अवयवाः सन्ति ?
क. सप्तदश √
ख. अष्टादश
ग. षोडश
घ. पञ्चदश
१३२. 'विश्वान् नरान् नयति' कस्य निर्वचनमस्ति ?
क. वैश्वानरः √
ख. विश्वामित्रः
ग. विश्वकर्मा
घ. विश्वः
१३३. वर्गाणां प्रथम-तृतीय-पञ्चमाः यणश्च ?
क. विवृताः
ख. अल्पप्राणाः √
ग. महाप्राणाः
घ. स्वरिताः
१३४. 'दम्पति' अस्मिन् पदे समास-विग्रहः भवति ?
क. पिता च भ्राता च
ख. पिता च पतिश्च
ग. पिता च पुत्रश्च
घ. जाया च पतिश्च √
१३५. शिवराजविजये .............निश्वासाः सन्ति ?
क. दश
ख. द्वादश √
ग. चतुर्दश
घ. षोडश
१३६. 'छायाङ्क' अस्मिन् नाटके निबद्धमस्ति ?
क. अभिज्ञानशाकुन्तले
ख. उत्तररामचरिते √
ग. मुद्राराक्षसे
घ. प्रतिमानाटके
१३७. एकाल् प्रत्ययः ?
क. विभाषा
ख. निष्ठा
ग. गतिः
घ. अपृक्तम् √
१३८. 'न तितिक्षा सममस्ति साधनम्' इदं वाक्यमस्ति ?
क. किरात्तार्जुनीये √
ख. शिशुपालवधे
ग. बुद्धचरिते
घ. मेघदूते
१३९. त्रिष्टुप-छन्दसि कति अक्षराणि भवन्ति ?
क. द्वात्रिंशत्
ख. एकादश
ग. चतुश्चत्वारिंशत् √
घ. षट्त्रिंशत्
१४०. पञ्चतन्मात्राणि कुतः प्रादुर्भवन्ति ?
क. अहंकारात् √
ख. प्रधानात्
ग. महतः
घ. मनसः
१४१. इन्द्रियार्थसन्निकर्षः कतिविधः ?
क. पञ्चविधः
ख. षड्विधः √
ग. सप्तविधः
घ. अष्टविधः
१४२. लकाराणां समीचीनं क्रमं चिनुत ।
क. लट् , लिट् , लुट् , लृट् , लेट् , लोट् √
ख. लट् , लेट्, लिट् , लृट् , लुट् , लोट्
ग. लट् , लोट् , लृट् , लेट् , लुट् , लिट्
घ. लट् , लुट् , लिट् , लेट् , लृट् , लोट्
१४३. 'त्रिफला' इत्यत्र ............प्रत्ययोऽस्ति ?
क. डाप्
ख. चाप्
ग. आप्
घ. टाप् √
१४४. शिशोः निष्क्रमणं गृहात् ...........मासि कर्त्तव्यम् ।
क. तृतीये
ख. चतुर्थे √
ग. पञ्चमे
घ. षष्ठे
१४५. किं सत्यम् ?
क. नैषधीयचरितं श्रृंगाररसस्य महाकाव्यमस्ति । √
ख. नैषधीयचरितं वीररसस्य महाकाव्यमस्ति ।
ग. नैषधीयचरितं शान्तरसस्य महाकाव्यमस्ति ।
घ. नैषधीयचरितं करुणरसस्य महाकाव्यमस्ति ।
१४६. आरोही क्रमेण सर्गानुसारं योजयत ।
क. रघुवंशम्, शिशुपालवधम्, किरात्तार्जुनीयम्, नैषधीयचरितम्
ख. किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, नैषधीयचरितम्, शिशुपालवधम्
ग. किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, शिशुपालवधम्, नैषधीयचरितम्
घ. किरात्तार्जुनीयम्, रघुवंशम्, शिशुपालवधम्, नैषधीयचरितम् √
१४७. उरुगायः कस्य वैदिकदेवस्य विशेषणमस्ति ?
क. मरुतः
ख. अग्नेः
ग. इन्द्रस्य
घ. विष्णोः √
१४८. छन्दःशास्त्रम् इत्यस्य प्रणेता कः ?
क. पिंगलः √
ख. यास्कः
ग. लगधः
घ. पाणिनिः
१४९. पतञ्जलेः महाभाष्ये ऋग्वेदस्य कति शाखाः स्वीकृताः ?
क. १९
ख. २०
ग. २१ √
घ. २२
१५०. किं नाम चतुर्थमण्डलं ऋग्वेदस्य ?
क. वामदेव्यम् √
ख. विश्वामित्रम्
ग. शतर्चिनम्
घ. गार्त्समदम्
१५१. "सांख्य" शब्दस्य दार्शनिकम् अभिप्रायमस्ति ?
क. आख्यानविशेषः
ख. संख्यासम्मताख्यानविशेषः
ग. सम्पूर्णम् आख्यानम्
घ. सम्यक् ख्यानम् √
१५२. 'लक्षणम्' कीदृग भवेत् ?
क. समानजातीयव्यवच्छेदात्मकम्
ख. समानासमानजातीयव्यवच्छेदात्मकम् √
ग. असमानजातीयव्यवच्छेदात्मकम्
घ. समानासमानजात्याव्यवछदकम्
१५३. वर्गीकरणदृष्ट्या सर्वासां भाषाणां न्यूनातिन्यूनः कतिविभागाः स्वीकृतः ?
क. ०१
ख. ०२ √
ग. ०३
घ. ०४
१५४. 'भी' धातुप्रयोगे भयहेतौ का विभक्तिः ?
क. तृतीया
ख. चतुर्थी
ग. पञ्चमी √
घ. सप्तमी
१५५. 'जय-आख्यम्' काव्यमस्ति ?
क. महाभारतम् √
ख. रामायणम्
ग. नैषधीयचरितम्
घ. शिशुपालवधम्
१५६. मेघदूतस्य अभिशप्तः यक्षः कुत्र निवसति ?
क. आम्रकूटे
ख. विन्ध्याचले
ग. चित्रकूटे
घ. रामगिरौ √
१५७. 'प्रसन्नराघवम्' कस्य कृतिरस्ति ?
क. जयदेवस्य √
ख. राजशेखरस्य
ग. भासस्य
घ. कृष्णमिश्रस्य
१५८. शिशोः निष्क्रमणं गृहात् ...........मासि कर्त्तव्यम् ।
क. तृतीये
ख. चतुर्थे √
ग. पञ्चमे
घ. षष्ठे
१५९. शांखायन-शाखा-सम्बद्धः वेदविशेषः कः ?
क. सामवेदः
ख. शुक्लयजुर्वेदः
ग. ऋग्वेदः √
घ. अथर्ववेदः
१६०. "सहस्रशीर्षा पुरुषः सहस्राक्षः सहस्रपात" कस्य सूक्तस्य मन्त्रोऽयम् ?
क. विश्वमित्रसूक्तस्य √
ख. पुरुषसूक्तस्य
ग. सरमा-पणिसूक्तस्य
घ. यम-यमीसूक्तस्य
१६१. सांख्यसम्मतसमस्ततत्त्वसंख्या अस्ति ?
क. २५ √
ख. २६
ग. २७
घ.२८
१६२. संस्कार मात्र जन्यं ज्ञानमस्ति ?
क. अनुभवः
ख. बुद्धिः
ग. स्मृतिः √
घ. मनः
१६३. अष्टाध्यायी ग्रंथे कति अध्यायाः सन्ति ?
क. सप्त
ख. अष्टौ √
ग. नव
घ. पञ्च
१६४. दन्तोष्ठ्यवर्णः कः ?
क. त
ख. प
ग. स
घ. व √
१६५. परः सन्निकर्षः अस्ति ?
क. वृद्धिः
ख. गुणः
ग. प्रातिपदिकम्
घ. संहिता √
१६६. एतेषु को भिन्नः ?
क. रघुवंशम्
ख. कुमारसम्भवम्
ग. अभिज्ञानशाकुन्तलम् √
घ. मेघदूतम्
१६७. "सः जलं पिबति" निम्नलिखित- वाक्यस्य वाच्यपरिवर्तनं किं भविष्यति ?
क. तेन जलं पीयते । √
ख. तेन जलः पीयते ।
ग. तेन जलं पिबति ।
घ. तेन जलं पितम् ।
१६८. 'भी'धातुप्रयोगे भयहेतौ का विभक्तिः ?
क. तृतीया
ख. चतुर्थी
ग. पञ्चमी √
घ. सप्तमी
१६९. 'पदपाठ' इत्यस्य परमं प्रयोजनम् अस्ति ?
क. पदनिर्माणम्
ख. शब्दनिर्माणम्
ग. वेदपाठरक्षणम्
घ. मन्त्रगानम्√
१७०. शुल्वसूत्राणि केन वेदाङ्गेन सम्बद्धानि ?
क. व्याकरणेन
ख. कल्पेन √
ग. छन्दसा
घ. निरुक्तेन
१७१. वेदान्तानुसारे अज्ञानस्य शक्तिः ?
क. द्विविधा √
ख. त्रिविधा
ग. चतुर्विधा
घ. पञ्चविधा
१७२. सांख्यमते पङ्गुवद् वर्तते ?
क. अन्तःकरणम्
ख. गुणत्रयम्
ग. पुरुषः√
घ. प्रधानम्
१७३. वीप्सार्थे द्योत्ये का विभक्तिर्गम्यते ?
क. द्वितीया √
ख. तृतीया
ग. सप्तमी
घ. पञ्चमी
१७४. 'पृथग्विनानाभिः' इत्यनेन का विभक्तिः न भवति ?
क. चतुर्थी √
ख. तृतीया
ग. द्वितीया
घ. पञ्चमी
१७५. स्वप्नवासवदत्तनाटकस्य स्वप्नाङ्कः कः ?
क. पञ्चमः √
ख. प्रथमः
ग. चतूर्थः
घ. तृतीयः
१७६. कृतककोपवृत्तान्तः कस्मिन् दृश्यकाव्ये वर्त्तते ?
क. मृच्छकटिके
ख. उत्तररामचरिते
ग. वेणीसंहारे
घ. मुद्राराक्षसे √
१७७. 'संस्कृतनिनादः ' इत्यस्याः पत्रिकायाः प्रकाशनं कुतः भवति ?
क. वाराणसीत:
ख. उत्तराखंडत:√
ग. झारखंडत:
घ. गुजरातत:
१७८. विश्वस्य वृतान्तः संस्कृतसमाचारपत्रस्य प्रकाशनं कुतः भवति ?
क. उत्तराखंडत:
ख. वाराणसीत:
ग. गुजरातत: √
घ. मैसूरत:
१७९. "तमसो मा ज्योतिर्गमय" इति कुत्र विद्यते ?
क. ऋग्वेदे
ख. बृहदारण्यके √
ग. अथर्ववेदे
घ. सामवेदे
१८०. श्रुतौ यज्ञस्वरुपेण स्तूयते ?
क. गंगा
ख. गोदावरी
ग. विष्णुः √
घ. वरूणः
१८१. ............... वाक्यं भवति ?
क. साकांक्षपदसमूहः √
ख. ध्वनिसमूहः
ग. शब्दसमूहः
घ. वर्णसमूहः
१८२. सांख्यकारिकायां कीदृशं गुणाः ?
क. इष्टानिष्टोभयात्मकाः
ख. सुखदुःखरागात्मकाः
ग. विषादात्मकाः
घ. प्रकाशप्रवृत्तिनियमार्थाः √
१८३. 'निर्मक्षिकम्' अस्य पदस्य लौकिकविग्रहः भवति ?
क. निर्+मक्षिका+अम्
ख. मक्षिका+टा+निर्
ग. मक्षिका+आम्+निर् √
घ. मक्षिका+सु+निर्
१८४. लक्ष्मीचाञ्चल्यमस्मिन्नुपवर्णितमस्ति ?
क. कादम्बर्याम् √
ख. हर्षचरिते
ग. शाकुन्तले
घ. रघुवंशे
१८५. मल्लिनाथेन कस्य काव्यस्य अष्टमसर्गपर्यन्तमेव व्याख्यानं रचितम् ?
क. रघुवंशस्य
ख. किरात्तार्जुनीयस्य
ग. नैषधीयचरितस्य
घ. कुमारसम्भवस्य √
१८६. 'पठित्वा' इत्यत्र प्रकृति-प्रत्ययः किमस्ति ?
क. पठ्+क्त
ख. पठ्+कत्त्वा √
ग. पठ्+अनीयर्
घ. पठ्+क्तवतु
१८७. शुद्धवाक्यं चिनुत ।
क. सिंहेन बालः बिभ्यति
ख. सिंहात् बालः बिभ्यसि
ग. सिंहात् बालः बिभेति √
घ. सिंहाय बालः बिभ्यति
१८८. परः सन्निकर्षः अस्ति ?
क. वृद्धिः
ख. गुणः
ग. प्रातिपदिकम्
घ. संहिता √
१८९. 'रोदिसी' पदस्य कोऽर्थः ?
क. अन्तरिक्षम्
ख. अहोरात्रे
ग. द्यावापृथिवी √
घ. रुद्रः
१९०. निर्वचनसिद्धान्त-प्रतिपादकं वेदाङ्ग अस्ति ?
क. कल्पशास्त्रम्
ख. छन्दशास्त्रम्
ग. शिक्षा
घ. निरुक्तम् √
१९१. 'सुमन्तु' ऋषिये व्यासः कं वेदं प्रोक्तवान् ?
क. अथर्ववेदम् √
ख. सामवेदम्
ग. यजुर्वेदम्
घ. ऋग्वेदम्
१९२. लौकिकानां हि साधूनामर्थं वागनुवर्तते ।
ऋषिणां पुनराद्यानां वाचमर्थोऽनुधावति ? उत्तररामचरिते कस्येयमुक्तिः ?
क. अष्टावक्रस्य
ख. शम्बूकस्य
ग. लक्षमणस्य
घ. रामस्य√
१९३. प्रथमपुरुषैकवचनस्य आत्मनेपदस्य प्रत्ययः कः ?
क. तिप्
ख. झि
ग. त √
घ. मिप्
१९४. योगदर्शनस्य जनकरुपेण कः प्रख्यातोस्ति ?
क. महर्षि कपिलः
ख. महर्षि गौतमः
ग. महर्षि कणादः
घ. महर्षि पतञ्जलिः√
१९५. "पस्पशा" इति शब्दस्य अर्थः अस्ति ?
क. प्रस्तावः
ख. अंगविकारः
ग. पशूनां समूहः
घ. प्रस्तावना √
१९६. भट्टलोल्लटस्य रससिद्धान्तमस्ति ?
क. उत्पत्तिवादः√
ख. अनुमितिवादः
ग. भुक्तिवादः
घ. अभिव्यक्तिवादः
१९७. किरातार्जुनीयस्य प्रारम्भिकः शब्दः अस्ति ?
क. श्री √
ख. द्रौपदी
ग. लक्ष्मी
घ. किरातः
१९८. न तज्ज्ञानं न तच्छिल्पं न सा विद्या न सा कला ।
नासौ योगो न तत्कर्म नाट्येऽस्मिन् यन्न दृश्यते ।।
श्लोकोऽयं कस्य महत्त्वं प्रतिपादयति ?
क. महाभारतस्य
ख. रामायणस्य
ग. नाट्यशास्त्रस्य √
घ. योगशास्त्रस्य
१९९. प्रायः वेदेषु एव लभ्यते ?
क. लट्लकारः
ख. लृट्लकारः
ग. लिट्लकारः
घ. लेट्लकारः √
२००. 'त्रयः स्वराः' इत्यन्तर्गते न गण्यते ?
क. उदात्तः
ख. आगमः √
ग. स्वरितः
घ. अनुदातः
(किसी भी प्रश्न में कोई गलती हो तो हमें प्रश्न क्रम लिखकर कमेंट करके बताएं)
संकलन - डॉ. नरेन्द्र राणा (हिमाचल प्रदेश)
www.jagdishdabhisanskritm.blogspot.com
5 टिप्पणियाँ
Mahoday kripya continue series bnaye and sahitya or vyakaran ke sabhi topic se question include kre 🙏 thanks
जवाब देंहटाएंप्रयास जारी है
हटाएंBhut Bhut Dhanyabad
हटाएंDecember 20 ko shastri commission hai uski tyari ke liye every sunday 120 question ka set bnaye jisme Vyakaran,, Sahitay,, Ved,, Darshan,, Jyotish ke question shastri level ke ho... plz humble request hai is Group ke Admin ji se 🙏
जवाब देंहटाएंअति उत्तम
जवाब देंहटाएंधन्यवाद:/thank-you
Emoji