21) संस्कृत वाक्य अभ्यास

 संस्कृत वाक्य अभ्यास

Sanskrit sentence study

सः बालकः वदति ।

= वह बच्चा बोलता है।

That child speaks.

एषा मम भगिनी अस्ति ।

= ये मेरी बहन है ।

She is my sister.

सा अपि मम भगिनी अस्ति ।

= वह भी मेरी बहन है ।

She is also my sister.

त्वमपि मम भगिनी असि।

= तुम भी मेरी बहन हो ।

You are also my sister.

भवती मम ज्येष्ठा भगिनी अस्ति ।

= आप मेरी बड़ी बहन हैं ।

You are my elder sister.

सर्वा: मम भगिन्यः सन्ति ।

= सब मेरी बहनें हैं ।

All are my sisters

अहं सर्वासां भ्राता अस्मि ।

= मैं सबका भाई हूँ ।

I am everyone's brother.

एका बालिका वदति ।

= एक बच्ची बोलती है ।

A baby girl speaks.

एषः मम भ्राता अस्ति ।

= ये मेरा भाई है ।

This is my brother.

सः अपि मम भ्राता अस्ति ।

= वह भी मेरा भाई है ।

He is also my brother.

त्वमपि मम भ्राता असि ।

= तुम भी मेरे भाई हो ।

You are also my brother.

भवान् मम ज्येष्ठ: भ्राता अस्ति ।

= आप मेरे बड़े भाई हैं।

You are my elder brother.

सर्वे मम भ्रातरः सन्ति ।

= सब मेरे भाई हैं ।

All are my brothers.

अहं सर्वेषां भगिनी अस्मि ।

= मैं सबकी बहन हूँ ।

I am everyone's sister.

-------------

एकस्य विद्यालयस्य प्राङ्गणे अस्मि ।

= एक विद्यालय के मैदान में हूँ ।

 am in a school ground.

छात्राः परस्परं वार्तालापं कुर्वन्ति ।

= छात्र आपस में बात कर रहे हैं ।

Students are talking among themselves.

एकः वदति ।

= एक बोलता है ।

One speaks.

विज्ञानं तु कठिनम् अस्ति ।

= विज्ञान तो कठिन है ।

Science is difficult.

द्वितीयः वदति  

= दूसरा बोलता है ।

The other speaks.

गणितं कठिनम् अस्ति ।

= गणित कठिन है ।

Mathematics is difficult.

तृतीयः छात्रः वदति 

= तीसरा छात्र बोलता है ।

The third student speaks.

अहम् इतिहासं न अवगच्छामि ।

= मैं इतिहास नहीं समझता हूँ ।

I do not understand history.

किञ्चित् काल अनन्तरं सर्वे वदन्ति 

= कुछ समय बाद सभी बोलते हैं ।

After some time everyone speaks.

संस्कृत विषयः अस्मभ्यं रोचते । 

= संस्कृत विषय हमको पसन्द है ।

We like Sanskrit subjects.

संस्कृत-विषयः बहु सरलः विषयः।

----------

संस्कृत वाक्याभ्यासः  

~~~~~~~~~~~~~~~ 

एकस्य विद्यालयस्य प्राङ्गणे अस्मि ।

= एक विद्यालय के मैदान में हूँ 

छात्राः परस्परं वार्तालापं कुर्वन्ति ।

= छात्र आपस में बात कर रहे हैं 

एकः वदति   = एक बोलता है 

विज्ञानं तु कठिनम् अस्ति ।

= विज्ञान तो कठिन है 

द्वितीयः वदति  = दूसरा बोलता है 

गणितं कठिनम् अस्ति ।

= गणित कठिन है 

तृतीयः छात्रः वदति = तीसरा छात्र बोलता है 

अहम् इतिहासं न अवगच्छामि ।

= मैं इतिहास नहीं समझता हूँ ।

किञ्चित् काल अनन्तरं सर्वे वदन्ति 

= कुछ समय बाद सभी बोलते हैं 

संस्कृत विषयः अस्मभ्यं रोचते । 

= संस्कृत विषय हमको पसन्द है 

संस्कृत-विषयः बहु सरलः विषयः ।

----------

दन्ते पीड़ा भवति ।

= दाँत में दर्द हो रहा है ।

-- There is a pain in the teeth.

-- દાંત દુખે છે.

-- দাঁতে ব্যথা হয়।

ओह , बहु पीड़ा भवति ।

= ओह , बहुत दर्द हो रहा है । 

-- Oh, it's hurting so much.

-- ઓહ, ખૂબ પીડા થાય છે.

-- ওহ, এতো কষ্ট দিচ্ছে।

किं करोमि , चिकित्सकं दर्शयामि वा ? 

= क्या करूँ ? डॉक्टर को दिखाऊँ क्या ? 

-- What to do ? Should I see a doctor?

--  શું કરું ? ડોક્ટરને દેખાડું શું ?

-- কি করতে হবে আমাকে কি ডাক্তার দেখাতে হবে?

न , नैव , पितुः उपायं स्मर ।

= नहीं , पिताजी वाला उपाय याद करो । 

-- No, remember the remedy of father.

-- ના, પિતાનો ઉપાય યાદ કરો.

-- না, বাবার প্রতিকার মনে রাখবেন।

सर्षपस्य तैले सैंधव-लवणं मेलय ।

= सरसों के तेल में सेंधा नमक मिलाओ ।

-- Mix rock salt in mustard oil.

-- સરસવના તેલમાં રોક મીઠું મિક્સ કરો.

-- সরিষার তেলে শিলা নুন মিশিয়ে নিন।

तद् मिश्रणं दन्तेषु मर्दय  

= उस मिश्रण को दाँतों पर लगाओ ।

-- Apply the mixture to the teeth.

-- આ મિશ્રણને દાંતમાં લગાવો.

-- মিশ্রণটি দাঁতে লাগান।

किञ्चित्-काल अनन्तरम् उद्वमनं कुरु ।

= थोड़े समय के बाद कुल्ला कर दो । 

-- Rinse after a while.

-- થોડા સમય પછી કોગળા કરો.

-- কিছুক্ষণ পরে ধুয়ে ফেলুন।

तेन बहु लाभः भवति ।

= उससे बहुत लाभ होता है । 

-- It benefits a lot.

-- તેનાથી ઘણો ફાયદો થાય છે.

-- এতে অনেক উপকার হয়।

अहम् अद्य तथैव कृतवान् ।

= आज मैंने वैसा ही किया ।

--Today I did the same.

-- આજે મેં પણ એવું જ કર્યું.

-- আজ আমিও তাই করেছি।

अधुना दन्ते पीड़ा न भवति ।

= अब दाँत में पीड़ा नहीं हो रही है ।

-- There is no pain in the teeth now.

-- દાંતમાં હવે કોઈ દુખાવો નથી.

-- দাঁতে এখন কোনও ব্যথা নেই।

-------

एका भगिनी संस्कृत-संभाषणस्य अभ्यासं करोति ।

= एक बहन संस्कृत बोलने का अभ्यास करती है । 

-- A sister practices Sanskrit speaking.

--- એક બહેન સંસ્કૃત બોલવાની પ્રેક્ટિસ કરે છે.

सा कथम् अभ्यासं करोति , पश्यन्तु ।

= वह कैसे अभ्यास करती है , देखिये । 

-- See how she practices.

-- જુઓ કે તે કેવી પ્રેક્ટિસ કરે છે.

एषः मम वनिता स्यूतः अस्ति 

= ये मेरा महिला पर्स है । 

-- This is my lady purse.

-- આ મારો લેડી પર્સ છે.

मम वनिता स्यूते किं किम् अस्ति ? 

= मेरे पर्स में क्या क्या है ? 

-- What is in my purse ?

-- મારા પર્સમાં શું છે ?

मम स्यूते दर्पणः अस्ति ।

= मेरे पर्स में दर्पण है ।

-- I have a mirror in my purse.

-- મારી પર્સમાં અરીસો છે.

मम स्यूते केशबंधकम् अस्ति ।

= मेरे पर्स में बक्कल है । 

-- There is a buckle in my purse.

-- મારા પર્સમાં એક બકલ છે.

मम स्यूते कँकतम् अस्ति ।

= मेरे पर्स में कंघी है । 

-- I have a comb in my purse.

-- મારી પર્સમાં કાંસકો છે.

मम स्यूते कज्जलम् अस्ति ।

= मेरे पर्स में काजल है ।

-- I have mascara in my purse.

- મારી પર્સમાં મસ્કરા છે.

मम स्यूते सुवासकं नास्ति ।

= मेरे पर्स में पाउडर नहीं है ।

-- There is no powder in my purse.

-- મારા પર્સમાં પાવડર નથી.

मम स्यूते धनम् अस्ति ।

= मेरे पर्स में धन है ।

-- I have money in my purse.

-- મારા પર્સમાં પૈસા છે.

-------

सः दिनदर्शिकां दर्शयति। 

= वह कलेंडर दिखाता है। 

* पश्यतु , प्रथमतः पञ्चदशदिनाङ्क पर्यन्तम् अहं छात्रावासे न आसम् । 

= देखिये , पहली से पंद्रह तारीख तक मैं छात्रावास में नहीं था। 

षोडशदिनाङ्के मम मित्रस्य जन्मदिनम् आसीत्। 

= सोलह तारीख को मेरे मित्र का जन्मदिन था। 

मम मित्रस्य गृहे भोजनं कृतवान् अहम् ।

= मेरे मित्र के घर मैंने भोजन किया।

अतः षोडशदिनाङ्क पर्यन्तम् अहं छात्रावासे भोजनं न कृतवान्। 

= अतः सोलह तारीख तक मैंने छात्रावास में खाना नहीं खाया। 

श्वः रविवासरः अस्ति। 

= कल रविवार है। 

रविवासरे अहं मम गृहं गच्छामि। 

= रविवार को मैं मेरे घर जा रहा हूँ। 

अतः त्रयोदश दिनानामेव भोजनशुल्कम् अहं ददामि। 

= इसलिये तेरह दिन का ही भोजनशुल्क मैं देता हूँ। 

स्वीकरोतु ... 

= लीजिये ...

-- अखिलेश आचार्य

संस्कृत वाक्य अभ्यास - 22 के लिए --- Click Here