संस्कृत वाक्य अभ्यास
Sanskrit sentence study
संस्कृत वाक्य अभ्यास
~~~~~~~~~~~
This valentine day tell your friend in sanskrit
धन्यवाद
सुनिल कुमार पाणिग्राही
अहं त्वत्सन्निध्यमिछामि ।
(I want to live with u )
अहं तवामिच्छामि ।
( i want u)
त्वं मम उतम सख्यिसि।
(You are my best friend)
त्वं मम उतम सुहृदसि ।
(You are my best friend)
अहं त्वां विना जीवितु न शक्नोमि ।
(I am not able live with out you)
अहं तवास्मि।
( i am your)
अहं त्वां विना न जीवामि ।
(I can't live with out you)
त्वं मम असि ।
(You are mine)
त्वम् असि मम सर्वस्वम्।
(You are my everything)
अहं तुभ्यं सृहयामि ।
( i like you)
अहंमपि त्वं सृहयामि।
(I also like you)
अहं त्वाम् अनुधास्यामि।
(I miss you)
अहम् अपि त्वाम् अनुधास्यामि।
( i miss you also)
अहं त्वां प्रिये।
(I love you)
अहम् अपि त्वां प्रिये।
( i also love u)
मम गृहे पित्तलस्य धारकम् अस्ति ।
= मेरे घर में पीतल का डब्बा है ।
मम माता तस्मिन् मोदकानि स्थापयति स्म ।
= मेरी माँ उसमें लड्डू रखती थीं ।
धारके यदाकदा कान्तिलेपनं कारयति स्म ।
= डिब्बे में कभी कभी कलई कराती थीं ।
पूर्वं गृहे पित्तलस्य बहूनि पात्राणि आसन्
= पहले घर में पीतल के बहुत से बर्तन थे ।
भोजनं पित्तलस्य स्थालिकायां कुर्मः स्म ।
= भोजन पीतल की थाली में करते थे ।
जलं ताम्रस्य घटे ( कलशे )स्थापयामः स्म ।
= पानी ताँबे के कलसे में रखते थे ।
केवलं कटाहः लौहस्य आसीत् ।
= केवल कढ़ाई लोहे की थी ।
कटाहः तु अधुना अपि अस्ति ।
= कढ़ाई तो अभी भी है ।
लौह-कटाहे निर्मितं भोजनं पित्रे रोचते स्म ।
= लोहे की कढ़ाई में बना भोजन पिताजी को पसन्द था ।
लक्ष्मण ! ओ .... लक्ष्मण !!
लक्ष्मण: - कः आह्वयति ?
= कौन बुला रहा है ?
भरतः - अहम् अस्मि ।
= मैं हूँ ।
लक्ष्मण: - रवः तु भरतस्य। कुत्र अस्ति सः ?
= आवाज तो भरत की है । कहाँ है वह ?
भरतः - उपरि अस्मि , तृतीये अट्टे।
= यहाँ हूँ तीसरी मंजिल पर ।
- आगच्छतु उपरि।
= आईये ऊपर।
लक्ष्मण: - आम् , आम् आगच्छामि।
= हाँ हाँ आता हूँ।
भरतः - स्वागतं भ्रातः ! एषः मम कार्यालयः ।
= स्वागत है भैया , ये है मेरा कार्यालय।
- अत्र अहं कार्यं करोमि।
= यहाँ मैं काम करता हूँ।
लक्ष्मण: - किं कार्यं करोति भवान्।
= आप क्या काम करते हैं ?
भरतः - कृषकानां बालकेभ्यः वयं कृषिकार्यार्थं प्रेरयामः।
= किसानों के बच्चों को हम कृषि काम के लिये प्रेरित करते हैं
- नूतनां पद्धतिं वयं पाठयामः।
= नई पद्धति हम पढ़ाते हैं
लक्ष्मण: - एतद् तु बहु उत्तमं कार्यम् अस्ति।
= यह तो बहुत ही अच्छा काम है ।
सा प्रातः शीघ्रमेव उत्तिष्ठति।
= वह सुबह शीघ्र उठती है।
सर्वान् जागरयति।
= सबको जगाती है।
परिवारस्य सर्वे जनाः शीघ्रमेव स्नानं कुर्वन्ति।
= परिवार के सभी लोग जल्दी से स्नान करते हैं।
सर्वे शीघ्रमेव सिद्धाः भवन्ति।
= सब शीघ्र ही तैयार होते हैं।
सर्वे पीतानि वस्त्राणि धारयन्ति।
= सभी पीले वस्त्र पहनते हैं।
सर्वे यज्ञस्य व्यवस्थां कुर्वन्ति।
= सभी यज्ञ की तैयारी करते हैं।
सर्वे मन्त्रपाठं कुर्वन्ति।
= सब मंत्रपाठ करते हैं।
वसन्तपञ्चमीम् अनुलक्ष्य यजुर्वेदस्य मन्त्राणां पाठं कुर्वन्ति।
= वसन्तपंचमी के अनुलक्ष्य में यजुर्वेद के मन्त्रों का पाठ करते हैं।
ओं वसन्तेन ऋतुना देवा वसवस्त्रिवृता स्तुताः ।
रथन्तरेण तेजसा हविरिन्र्दे वयो दधुः ।।
इत्यादीनां मन्त्राणां पाठं कुर्वन्ति।
= इत्यादि मन्त्रों का पाठ करते हैं।
अनन्तरं सर्वे केसरयुक्तं दुग्धं पिबन्ति।
= बाद में सब केसरयुक्त दूध पीते हैं।
सर्वेभ्यः वसन्तपञ्चम्याः शुभकामनाः।
तस्य गृहे ढोलवादनं भवति।
= उसके घर ढोल बज रहा है।
किमर्थं ढोलवादनं भवति ?
= क्यों ढोल बज रहा है ?
तस्य पुत्रस्य विवाहः अस्ति।
= उसके पुत्र का विवाह है।
अधुना हरिद्रालेपनं भवति।
= अभी हल्दीलेपन हो रहा है।
महिलाः आगत्य वरस्य शरीरे हरिद्रां लिम्पन्ति।
= महिलाएँ आकर वर के शरीर पर हल्दी लगा रही हैं।
वरस्य चरणयोः हरिद्रां लिम्पन्ति।
= वर के पैरों में हल्दी लगाती हैं।
वरस्य हस्तयोः हरिद्रां लिम्पन्ति।
= वर के हाथों में हल्दी लगाती हैं।
वरस्य मुखे हरिद्रां लिम्पन्ति।
= वर के मुँह पर हल्दी लगाती हैं।
सर्वाः महिलाः लोकगीतम् अपि गायन्ति।
= सभी महिलाएँ लोकगीत भी गा रही हैं।
अनन्तरं मेंधिकालेपनं भविष्यति।
= बाद में मेहंदी लगाई जाएगी।
संस्कृताभ्यासः
*आज्ञार्थ*
अहं पिबानि ? = मैं पियुँ ?
अहं चायं पिबानि वा ?
= मैं चाय पियुँ क्या ?
अहं कदा चायं पिबानि ?
= मैं कब चाय पियुँ ?
न ... मा पिबतु।
= नहीं मत पीजिये।
कृपया अशुद्धं जलं मा पिबतु।
= कृपया अशुद्ध जल न पियें।
बहु उष्णम् अस्ति , अधुना मा पिबतु।
= बहुत गरम है , अभी मत पीजिये।
आगच्छतु ... दाड़िमरसं पिबतु।
= आईये . . अनार का जूस पीजिये।
उत्थाय जलं मा पिबतु ... उपविश्य पिबतु।
= खड़े होकर पानी मत पीजिये बैठकर पीजिये।
ग्रीष्मकाले वारंवारं जलं पिबतु।
= ग्रीष्मकाल में बार बार पानी पीजिये।
वर्षासमये वर्षाजलं पिबतु।
= बरसात में वर्षा का पानी पीजिये।
बहु अम्लीयं रसं मा पिबतु।
= बहुत खट्टा जूस मत पीजिये।
*प्रारम्भे एकवचने एव अभ्यासं कुर्वन्तु।*
= *प्रारम्भ में एकवचन में ही अभ्यास करिये।*
*तथैव सरलवाक्यानाम् अभ्यासं कुर्वन्तु।*
= *इसी प्रकार सरल वाक्यों का अभ्यास करें।*
।। जयतु संस्कृतम् ।। जयतु भारतम् ।।
माता - त्वं किमर्थं काससे ?
= तुम क्यों खाँस रहे हो ?
पुत्रः - एवमेव ।
= बस यूँ ही ।
माता - रात्रौ अधिकं शीतलेहं खादितवान् त्वम्।
= रात में तुमने अधिक आइसक्रीम खा ली।
- अहं निषेधयामि स्म
= मैं मना कर रही थी ।
त्वं न अमन्यथा:
= तुमने नहीं माना ।
पुत्रः - अम्ब ! एकं शीतलेहं भवत्या सह खादितवान्।
= माँ ! एक आइसक्रीम आपके साथ खाई ।
- द्वितीयं मम मित्रेण सह खादितवान्।
= दूसरी मेरे मित्र के साथ खाई।
- केवलं द्वे एव खादितवान्।
= केवल दो ही खाईं ।
माता - अधुना ऊष्णं जलं ददामि।
= अभी मैं गरम पानी देती हूँ।
- त्वं पिब ।
= तुम पीओ
- तेन कासः दूरं भवति।
= इससे खाँसी दूर होती है ।
संस्कृत वाक्य अभ्यासः
~~~~~~~~~~~~~~
अहं पूनायाम् आसम्
= मैं पूना में था ।
तदानीम् एषा घटना सञ्जाता ।
= तब ये घटना घटी थी ।
अहं शनिवारवाड़ाम् गतवान् आसम्
= मैं शनिवारवाड़ा गया था ।
पादाभ्याम् एव अगच्छम् ।
= पैदल ही गया था ।
मार्गे कुत्रचित् जलं पतितम् आसीत्
= रास्ते में कहीं पानी गिरा था ।
तस्मात् कारणात् तत्र स्निग्धता आसीत् ।
= उसके कारण वहाँ चिकनाई थी ।
सर्वे जनाः ततः एव गच्छन्ति स्म ।
= सभी लोग वहीँ से जा रहे थे ।
अहम् अपि अगच्छम् ।
= मैं भी गया ।
न जानामि अहं कथं किमर्थम् च अपतम् ।
= न जाने मैं कैसे और क्यों गिर गया ।
रक्तं प्रावहत्
= खून बहा ।
वस्त्राणि मलिनानि अभवन् ।
= कपड़े मैले हो गए ।
शीघ्रमेव उत्थाय सुखावासम् आगतवान्
= जल्दी से उठ कर होटल आ गया ।
अद्य द्वयोः मासयोः अनन्तरं सर्वान् ज्ञापयामि
= आज दो महीने के बाद सबको बता रहा हूँ ।
संस्कृत वाक्य अभ्यासः
~~~~~~~~~~~~~~
अहं पूनायाम् आसम्
= मैं पूना में था ।
तदानीम् एषा घटना सञ्जाता ।
= तब ये घटना घटी थी ।
अहं शनिवारवाड़ाम् गतवान् आसम्
= मैं शनिवारवाड़ा गया था ।
पादाभ्याम् एव अगच्छम् ।
= पैदल ही गया था ।
मार्गे कुत्रचित् जलं पतितम् आसीत्
= रास्ते में कहीं पानी गिरा था ।
तस्मात् कारणात् तत्र स्निग्धता आसीत् ।
= उसके कारण वहाँ चिकनाई थी ।
सर्वे जनाः ततः एव गच्छन्ति स्म ।
= सभी लोग वहीँ से जा रहे थे ।
अहम् अपि अगच्छम् ।
= मैं भी गया ।
न जानामि अहं कथं किमर्थम् च अपतम् ।
= न जाने मैं कैसे और क्यों गिर गया ।
रक्तं प्रावहत्
= खून बहा ।
वस्त्राणि मलिनानि अभवन् ।
= कपड़े मैले हो गए ।
शीघ्रमेव उत्थाय सुखावासम् आगतवान्
= जल्दी से उठ कर होटल आ गया ।
अद्य द्वयोः मासयोः अनन्तरं सर्वान् ज्ञापयामि
= आज दो महीने के बाद सबको बता रहा हूँ ।
तस्य / तस्याः चिन्तनं पवित्रम् अस्ति।
= उसका चिन्तन पवित्र है।
तस्य / तस्याः वाणी अपि पवित्रा अस्ति।
= उसकी वाणी भी पवित्र है।
तस्य / तस्याः व्यवहारः पवित्रः अस्ति।
= उसका व्यवहार पवित्र है।
सः / सा कुतः आगच्छति ?
= वह कहाँ से आता / आती है ?
तस्य / तस्याः माता का अस्ति ?
= उसकी माता कौन है ?
तस्य / तस्याः पिता कः अस्ति ?
= उसका पिता कौन है ?
तस्य / तस्याः गुरुः कः अस्ति ?
= उसका गुरु कौन है ?
अहं तं / तां मेलितुम् इच्छामि।
= मैं उससे मिलना चाहता / चाहती हूँ।
( यदा कोsपि भद्रजनः मिलति तदा एते प्रश्नाः मनसि उद्भवन्ति।
= जब कोई भद्र जन मिलता है तब ये प्रश्न मन में पैदा होते हैं। )
-- अखिलेश आचार्य
0 टिप्पणियाँ
धन्यवाद:/thank-you
Emoji